Kunst en kitsch is zo’n programma waar je nog wel eens verrast wordt. De spanning zit er lekker in en de programma-makers weten dat prima tot een ultiem hoogtepunt te brengen. Ook degene die de beoordeling en nieuws komt brengen speelt lekker in op de hoop. En dan komt het oordeel, de eigenaar (onwetend, anders zou hij niet aan tafel komen) beleeft hoe het is om naar dromenland te stijgen of te ervaren hoe het is als je dat afstapje mist. Degenen die meer verstand van zaken hebben hopen niet zo veel meer. Zij durven te verwachten en worden minder snel verrast.
Slechts diegenen die meer verstand van zaken hebben hopen niet zo veel meer, zij kunnen verwachten vanuit ervaring, kennis en kunde en bezitten daarmee het vermogen om een kansinschatting te doen. Maar de mogelijkheid blijft bestaan dat het oordeel anders velt dan men verwacht. Verwachtingen doen een hoop met het gevoel en zijn daarom waardevol en gevaarlijk tegelijk. Gevaarlijk vanwege de teleurstelling die erachter schuilt. En waardevol wanneer zij waargemaakt worden.
Hoe je daar mee om gaat
Een verwachting is een beeld dat ontstaan is (en in stand is gebleven). Op basis van dat beeld wordt vaak gedacht aan de volgende stap. Maar wanneer dat beeld niet uit blijkt te komen wordt het moeilijk. We hebben ons ergens op ingesteld en zijn daar vaak al naar gaan handelen. Nu moeten we terug, bakzeil halen en de teleurstelling gaan verwerken. Het handig te weten dat er een verschil is tussen een verwachting en een mogelijkheid. Indien we uitgaan van de mogelijkheid dat iets uitkomt zoals we zouden willen, zetten we daar (geheel natuurlijkerwijs) een andere mogelijkheid tegenover. En die twee mogelijkheden houden het beeld van de toekomst in evenwicht. Het zorgt er ook nog wel eens voor dat we minder “achterover” gaan leunen. We gaan door en wanneer de mogelijkheid, werkelijkheid wordt, dan pas gaan we vieren!
Vragen doet vertrouwen
Het creëren en managen van de verwachting gaat om het stellen van vragen – waarom, waarom, waarom. Ieder kind begint rond zijn of haar derde levensjaar te vragen waarom dingen zijn zoals ze zijn. We noemen dit beeldvorming, het leren kennen van de wereld en het kunnen verklaren van hetgeen zijn zien, horen, voelen, ruiken, proeven en meemaken. Prachtig eigenlijk hoe dit mechanisme werkt. We winnen zoveel mogelijk informatie in om ons beeld te toetsen en bij te stellen. In veel gevallen neemt deze manier van vragen stellen ook snel weer af, mede door de tijd die we daar als ouders (niet) voor nemen (en dus de essentie van deze ontwikkeling niet te beleven). Later, als we groot zijn, hebben we onszelf aangeleerd dat vragen stellen not-done is. We voelen ons bezwaard, zijn verlegen en voelen ons dom als we vragen stellen. We willen niet lastig zijn. Maar het niet stellen van vragen zorgt er slechts voor dat we onszelf niet gunnen om kundig te worden. Laatst zag ik een filmpje van René Brown waarin dit onder andere besproken werd. En daarbij werd toch wel duidelijk dat het stellen van een vraag zorgt dat de ander zich vertrouwt voelt. En vanuit dat vertrouwen vertelt diegene graag!
Redelijkerwijs
Ik realiseer mij dat dit eigenlijk een prachtig woord is, op het moment dat ik het schrijf. Het is een samenkomst van redelijkheid en wijsheid. En dat is hetgeen je jezelf moet willen gunnen als het gaat om het managen van de verwachting. Ook is dit wat je wilt van de tegenpartij! Het gevoel dat vrijkomt bij een teleurstelling is een gevoel en blijft een gevoel. Wat we ermee doen naar aanleiding van dat gevoel is iets waar we voor kiezen. Zonder een oordeel te willen vellen denk ik dat er dagelijks veel onredelijke verwachtingen spelen in ons leven, zowel zakelijk als privé. En wanneer die verwachtingen niet waargemaakt worden kiest men (helaas en vaak) voor een (eigenlijk vreemde) manier van omgaan met het gevoel. Ik hoef niemand uit te leggen hoe mensen kunnen handelen na een teleurstelling. Maar weet dat dit zijn of haar teleurstelling is en dus hoort dat gevoel bij de ander. Laat het daar maar liggen. Want het oplossen van dat gevoel kost jou veel te veel. Het kan namelijk heel goed zijn dat degene teleurgesteld is in zichzelf en de manier waarop hij of zij deze verwachting onvoldoende getoetst heeft op de werkelijkheid. We hebben dus allemaal en iedere dag te maken met het “managen van verwachtingen.” En gelukkig gaat het om het managen en niet om het ondanks–alles-maar-moeten-oplossen-van-alle-problemen-ongeacht-de-kosten-voor-jezelf-en-irreële-situaties-die-ontstaan. Dus is het zaak om hier structureel en consistent mee om te gaan. Hoe meer verwachtingen we met elkaar waar weten te maken, hoe groter de kans dat we bij elkaar blijven en bezig zijn met positieve en opbouwende zaken.
- Voor iedere waargemaakte verwachting winnen we vertrouwen en neemt de gunfactor toe
- Voor iedere teleurstelling betalen we een prijs
- Fouten worden gemaakt, weet dat. Het is belangrijk wat eraan gedaan wordt om ze te verhelpen
- Niet iedereen zal direct door hebben waartoe je vragen stelt, leg dat vooral uit zodat de ander in diezelfde mindset komt en met je mee doet
- Laat je minder snel verrassen en onderzoek wat het is dat de ander komt halen of brengen (onderzoeken kan op velerlei manieren)
- Toets het beeld dat je ontwikkeld hebt bij de ander op waarheid
- Ontwikkel jezelf tot een kenmerkend persoon waar die ander weet wat hij krijgt
Verwachting wordt dan slechts een afspraak tussen twee mensen die zij beiden na willen komen!